جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود به حوزه‌ی تفسیر قرآن کریم ، نیازمند به دانش‌های مقدّماتی نظری ، مهارت‌ها و توانایی-هایی عملی و درونی است.توانمند شدن مفسّر به دانش‌ها و توانش‌های تفسیری ، از ضروریات مورد توافق دانشیان این رشته است.از جمله رسیدن به درک و فهمی درست از آموزه‌های قرآن‌کریم و مسّ داده‌های وحیانی‌آن درگروطهارت نفسِ مفسّر قرآن است. در این نوشتار که به شیوه‌ی توصیفی _تحلیلی به انجام خواهد رسید،پژوهنده در صدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که طهارت نفس و کوشیدن در راه کسب آن ، چه تأثیری را در فرایند فهم قرآن خواهد داشت.مهم ترین یافته در این پژوهش آن است که رابطه-ی طهارت نفس و درک معانی قرآن ، یک رابطه‌ی تزایدی است که هرچه کیفیت طهارت بهبود یابد ، درک بهتری از متن قرآن حاصل خواهد شد.

چکیدهدر مجموعه ایزدان اساطیری جهان باستان، ایزد-بانو به عنوان نماینده‌ی بُعد تأنیثی خداوند، چهره‌ای شناخته شده است. ایزد بانوان با دارا ‌بودن ویژگی‌ها و کارکرد‌هایی نظیر باروری و تولد بخشی، حمایت از مادران و کودکان، شفا‌بخشی و شفاعت میان خدایان و انسان‌ها با دارا‌بودن قدرت خلاقه‌ی خود در جهان، زهدان ازلی خلقت نام داشتند و بخشی از تدبیر جهان در نظم الهی و در جوامع سنتی وابسته به اقتصاد کشاورزی در دست ایشان بود. نظام‌های اجتماعی نظیر مادر-سالاری، پرستش ایزد‌بانو را در کانون توجه خود قرار ‌داده ‌بودند. و هنوز برخی از گروه‌های فمنیستی از نظریه تهاجم جوامع پدر سالار و کمرنگ شدن نقش مادر‌خدایان در برهه‌ای از تاریخ حمایت می‌کنند. آیین‌ها و مراسم پرستش مادر‌خدایان به قدری گسترده بود که در زمان ظهور مسیحیت، هنوز افرادی برای رفع حاجات خود به معابد ایزد بانوان می‌رفتند. از تاریخ فرقه‌ی مسیحی مونتانیستی در قرن دوم میلادی، شواهدی از تکریم مادر‌خدای بزرگ آسیای صغیر، به دست آمده است. گزارشاتی از آیین کلیریدین‌ها، که همپای ایزد بانوان الحادی به تقدیس مریم مقدس می‌پرداختند، شاهدی دیگر است. وجود مشابهت‌ها میان کیش مادر‌خدایان جهان باستان و تکریم مریم مقدس در مسیحیت، اگرچه اتهامی از سوی مخالفین تقدیس مریم می باشد، با این وجود فراتر از یک موضع‌گیری مطلق خواهد بود. در ادوار تاریخ مسیحیت، بند‌هایی از اعتقاد‌نامه‌های مسیحی به مریم مقدس اختصاص داده‌ شده‌ است. انجمن‌ها و گروه‌های مختلف در جهان معاصر در راستای اهداف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود از آموزه‌هایی که پیرامون مریم مقدس به وجود آمده نظیر مادر‌خدا بهره برده‌اند. این پژوهش به دنبال یافتن ارتباطی میان مادر-خدایان جهان باستان و آموزه مادر‌خدا‌بودن مریم مقدس در مسیحیت است. مسیحیت در بخشی از اقدامات خود به منظور مقابله با کفر و الحاد، عناصری از کیش مادر‌خدایان را اقتباس و تعدیل نمود. با این وجود این موضوع نیازمند بررسی عوامل گوناگونی نظیر اصل اشاعه اساطیر، در‌هم‌آمیزی و پیروی از کهن‌الگوها خواهد بود. کلمات کلیدی: ایزد‌بانو، باکره، مریم‌مقدس، مادر-خدا، پرستش، مریم‌پرستی.

تحقیق حاضر، چنانچه از عنوان آن برمی‌آید، درصدد بررسی آزادی مذهبی در زمان حکومت امام عصر(عجّ) می‌باشد. با رسوخ روزافزون پست مدرنیته در سرتاسر زندگی انسان‌ها، تکثرگرایی دینی که از نتایج پست مدرنیسم می‌باشد، به عنوان یکی از اساسی‌ترین ارکان ملل متمدن شناخته شده است. نتایجبیانگر این مهم است که برخلاف تقریر حقوق بشر از آزادی مذهب که پلورالیسم دینی را از ارکان اساسی جوامع مردم سالار و بهرمند از آزادی می‌داند، این شاخصه از ویژگی‌های حکومت آزاد مهدوی نخواهد بود. ظهور امام مراحلی دارد که بنظر می‌رسد در طی این مراحل گرایش انسان‌ها به اسلامبیشتر می‌شود و در نهایت عده اندکی از اهل کتاب باقی می‌مانند، که با رفتار مسالمت آمیز و مدارای اسلامی با آن‌ها برخورد خواهد شد. عواملی از قبیل حضور حضرت عیسی(ع)، عدالت مهدوی، ویژگی‌های شخصیتی امام و... زمینه‌های تمایلات قلبی آن‌ها به اسلام را فراهم می‌آورد. در آن روز یگانه دین جهانی، اسلام خواهد بود، اما این به معنای عدم حضور پیروان سایر ادیان الهی ، بالاخص در ابتدای حکومت ایشان، نمی باشد. بنابراین تفاوت‌های اساسی میان قرائت حقوق بشری و قرائت اسلام از آزادی مذهب وجود دارد که ناشی از وجود دو دیدگاه مختلف امانیستی و الهی است. در نگاه اسناد بین المللی دین داری و بی دینی برابر هم و از مصادیق آزادی مذهب برشمرده شده‌اند. درحالی‌که در حکومت امام مهدی(ع) آزادی مذهبی حقیقی با منشأ الهی و مطابق با فطرت پاک بشری جاری و ساری خواهد بود، انشاءالله.

اعتقاد به معاد خط فاصل میان تفکّر دینی و تفکّر مادی و غیر دینی است، از این رو معاد و اعتقاد به آن از ارکان اساسی همه‌ی ادیان الهی و جزء اصلی دعوت پیامبران خدا بوده است .قرآن کریم به عنوان اولین و روایات اهل بیت(علیه السلام) به عنوان دومین منبع وحیانی دین به ابعاد مختلف مسئله معاد پرداخته‌اند. اعتقادات و باورهای پایدارِ انسان نقش تعیین کننده و تاثیر مستقیم بر زندگی دارد به طوریکه نوع زندگی انسان متاثر از آن می‌باشد. نوع نگاه و تفکر انسان به زندگی پایه و اساس و بنیان زندگی را تشکیل می‌دهد که بقیه‌ی اجزا آن مطابق با آن نگاه شکل می‌گیرد. مطالعات میدانی معاصر در حوزه علوم اجتماعی نشان می‌دهد که باورهای پایدار کارکرد عملی و غالباً مستقیم بر رفتار شهروندان و جوامع بشری دارند. اعتقاد به معاد که از جمله مهمترین و تاثیرگذارترین باورهای دینی می‌باشد آثار سازنده‌ایی در سرنوشت انسان در دنیا و آخرت خواهد داشت. چرا که اعتقاد به روز قیامت و همچنین لزوم پاسخگویی در برابر اعمال و کردار در آن روز، سبب می‌شود تا انسانِ معتقد اعمال و رفتار خود را منطبق بر دین ‌انجام دهد زیرا می‌داند تنها به این وسیله می‌تواند از عذاب الهی در امان باشد بنابراین تاثیر این اعتقاد به صورت مستقیم و عملی خواهد بود. حضرت امیر(علیه السلام)در نهج‌البلاغه که از جمله‌ی متون دینی می‌باشد به صورت ویژه به مسئله‌ی معاد پرداخته و به صورت مستقیم و غیر مستقیم آثار مختلف اعتقاد به آن را برشمرده‌اند. این باور و اعتقاد موجب می‌شود انسان در همه‌ی حالات توجه به نظارت مستمر الهی داشته و همواره خود را در پیشگاه الهی ببیند در نتیجه برای عمل به دستورات و وظایف دینیو پرهیز ازگناه و معصیتکه از شاخص‌های رضایت الهی می‌باشد تلاش کرده تا در نتیجه بر اساس متون دینی به نعمت‌های الهی در دنیا و آخرت که از ناحیه‌ی خداوند وعده داده شده است نائل گردد.این آثار در مرحله اول به آثار دنیوی و اُخروی تقسیم می‌شود و در حوزه آثار دنیوی به نسبت چگونگی تاثیرگذاری به دو قسمت آثار فردی و اجتماعی تقسیم‌بندی می‌گردد که با روش مطالعات درون دینی و تحلیلمحتوی و بررسی چگونگی تاثیر آثار از کلمات حضرت امیر(علیه السلام) استخراج شده است.استخراج این آثار به دسته‌بندی و تبیین و تبویب آثار اعتقاد به معاد در اندیشه‌ی حضرت امیر(علیه السلام) و در نتیجه تقویت مبانی اعتقادی و در نهایت به تعیین الگوی رفتار‌ی مناسب برای افراد جامعه خواهد انجامید چرا که بر اساس آن الگوی رفتاری که مورد تایید اسلام و اهل بیت(علیه السلام ) باشد شکل گرفته و در نتیجه مسلمانان می‌توانند با حرکت بر اساس این الگوی رفتاری به شاخص های پیشرفت و تکامل دست پیدا کنند.

در این تحقیق، سور? کهف به عنوان یکی از پر رمز و راز‌ترین سوره‌ها و به تبع آن مملو از نمادهای عرفانی مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این کار، تفاسیر سه داستان اصلی سوره یعنی داستان اصحاب کهف، موسی و خضر و ذوالقرنین از جهت نمادهای صوفیانه (سیر و سلوک عملی) مورد تحلیل قرار گرفته‌ است. علاوه براین، پیشینه این داستا‌ن‌ها از این حیث که اهل کتاب در شأن نزول این سور? نقش داشته‌اند، ذکر شده‌ است و در مجموع در قالب چهار فصل به شرح ذیل آمده‌ است: فصل اول پیشینه سه داستان در دوران قبل از اسلام؛ دوم: جایگاه نماد و تمثیل و اسطوره در قرآن و عرفان؛ سوم: ویژگی و محتوای کلی سوره کهف، چهارم: بررسی نمادها.

روش‌شناسی فهم نصوص برای استخراج مفاهیم مختلف از دین بسیار اهمیت دارد. روش‌ها و رهیافت‌ها و رویکردهای مواجهه با متون دینی متعدد است. چگونه می‌توان به فهم نصوص دینی دست یافت؟ از چه راهی می‌توان مراد مولف متن را به‌دست آورد؟ این کار چه مقدماتی دارد و باید چه مراحلی را طی نمود؟ تحقیق پیش‌رو به دنبال آن است تا الگوی پژوهشی غزالی را در به‌کارگفتن ابزارها و رهیافت‌ها در فهم نصوص دینی نشان دهد. او درباره فهم معانی آیات و روایات در آثار خود مطالبی بیان می‌کند که با بررسی و تحلیل آنها می‌توان به روش‌شناسی فهم متن، از دیدگاه وی پی برد. از نظر او به‌مانند بیشتر متفکران اسلامی می‌توان با به‌کارگیری روش‌های خاصی، به فهم صحیح از نصوص دینی راه یافت. مراد از روش‌شناسی غزالی در فهم نصوص دینی بررسی رویکردها و روی‌آوردهای وی در فهم متون دینی است. ضمن اینکه باید دید آیا وی در این روش، توانسته است یک الگوی پژوهشی ارائه دهد تا دیگران نیز بتوانند براساس آن در این مسیر گام بردارند و به فهم روشمند از نصوص دینی به‌مانند خود او نائل آیند؟

در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی مقایسه‌ای، اصل مسئولیت و دلالت‌های تربیتی آن، از دیدگاه مکاتب اگزیستالیسم و اسلام مورد بررسی قرار گرفت که در چهار بخش تنظیم شده است . در بخش اول کلیات و در بخش دوم و سوم به ترتیب دیدگاه مکیتب اگزیستانسیالیسم و اسلام در مورد انسان، آزادی و مسئولیت و دلالت‌های تربیتی اصل مسئولیت مورد بحث قرار گرفته و در بخش چهارم این دو دیدگاه نیز مقایسه شده است . بر اساس این پژوهش هر دو مکتب با دیدگاه‌های متفاوت انسان را موجودی آزاد، آگاه و مسئول دانسته‌اند که به صورت بالقوه در دنیا و در ارتباط با طبیعت و دیگران قرار دارد و در یک فرایند زمانی خود را می‌سازد. از دیدگاه اگزیستانسیالیسم، انسان در دنیای بهبوده، تنها به خود و انهاده شده است که باید خود مسئولیت خویش را به عهده گیرد و زندگی خود معنا دهد از این نظر، فرد بودن اساس مسئولیت پذیری است و فعالیتهای تعلیم و تربیت نیز به منظور پرورش فردیت ، یا به عبارت دیگر بات هدف فرد پروری انجام می‌پذیرد. اما از دیدگاه اسلام، انسان در دنیای هدفمند به عنوان جانشین خدا معرفی شده است که باید با استفاده از امکاناتی که در اختیار او گذاشته شده در راستای فطرت خداجوی خود حرکت نمود، خود را به کمال رساند. بنابراین انسان در مقابل خداوند متعال، مسئول اعمال خود و نعمت‌هایی است که در اختیار او قرار گرفته است . از این رو فعالیت‌های تربیتی به منظور پرورش روح ایمان به خدا یا به عبارت دیگر با هدف مومن پرورش روح ایمان به خدا، یا به عبار ت دیگر با هدف مومن پروری انجام می‌پذیرد.

قرآن،معجزه جاودان رسول ختمی مرتبت (ص) است که خدای سبحان آن را در طی بیست وسه سال بر قلب مبارک ایشان نازل کرد.از این مدت،پیامبر(ص) سیزده سال را در مکه به سر بردند. علمای علوم قرآنی برای آیات مکی و مدنی شاخصه ها و ویژگیهایی را بیان کرده اند که به وسیله این ویژگیها تشخیص مکی از مدنی ممکن می گردد. هریک از آیات قرآن چه مکی و چه مدنی با توجه به این ویژگیها به گونه ای خاص تفسیر می شوند.به عنوان مثال در سوره های مدنی بیشتر به ابلاغ احکام فردی و اجتماعی پرداخته می شود؛اما پایه و اساس درسوره های مکی،دعوت مردم به ایمان آوردن است.

حروفیه در حقیقت طریقتی است صوفیانه که در اواخر سده 8 ق با ترکیب عناصری از تصوف، تشیع، باطنی گری، علم حروف، تأویل گرایی و آموزه های اسماعیلیان تأسیس شد و پیروان فراوانی یافت. موسس این نحلهفضل الله ابن ابو محمد استر آبادی و در اشعار خود، متخلص به نعیمی و متولد 740 ق است. حروفیه را باید یکی از نحله های مهم و تأثیرگزار در عرصه عرفان و تصوف به حساب آورد که نه تنها در گسترش عرفان شیعی بلکه در تأویل و تفسیر آیات و روایات و اشاعه روش های عملی صوفیانه در ایران و آناتولی سهم بسزایی داشته است. این نحله نسبت به عدد 28 و 32 یعنی تعداد الفبای فارسی و عربی و حروف آن ها تعصب خاصی دارند و آن ها را قدیم و قائم به ذات می دانند .

و.عافف عد از طی مراحل فیا ضو س » احوال « س » مقاماا « ، یکی از حث ای ا ا ی رف در س لوممجا ده رف طی م در ا ، رف ر م در ه یک مننل می ف د.منازل اید مرحله ه مرحله زیر نظر فا نمایطریقو س پدر مرشد طی گررر تا ه مقصد نهایی س کمال مطلوب ر د.عرفا معتقدند ؛ الکان رف طی م در ،ر مننلی فا که پشووو وور ندافند ، حالتی ه آنها ر ووو می ر د س کمالی رای آنها حایوول می شووور کهمو بتی از عالم غدب ا و.